Gastblog De Groene Os: Hoe kun je zandkoliek bij je paard voorkomen?

Wat is zandkoliek?

Koliek is een verzamelnaam voor een symptoom, namelijk buikpijn. Zandkoliek is een darmverkramping door een ophoping van zand in de darmen. Koliek kan – naast zand in de darmen – ook andere oorzaken hebben. Denk bijvoorbeeld aan wormen, stress en het eten van bedorven voedsel.

Waaraan herken je zandkoliek?

De symptomen van koliek kunnen per paard erg uiteenlopen en er is een groot verschil tussen acute koliek en een sluimerend, chronisch probleem in de spijsvertering. Paarden met koliek kunnen bijvoorbeeld onrustig zijn, rollen, minder eten en/of diarree hebben. Bij acute koliek hoort het klassieke beeld van zweten, rillen, onrust en naar de buik kijken en trappen.

Bij een sluimerend proces zie je bijvoorbeeld wisselende consistentie van de mest, diarree, afvallen (vaak wel een dikke buik hebben), verminderde prestaties en ongemak bij het rijden.

Bij het vermoeden van koliek moet altijd een dierenarts worden geraadpleegd. Koliek kan namelijk variëren van lichte kramp tot een levensbedreigende verstopping met complicaties. Het verloop van de aandoening is van tevoren vaak niet goed in te schatten.

Wat zijn de oorzaken en hoe kun je zandkoliek voorkomen?

Een paard dat op een zanderige kale wei graast, kan met het gras gemakkelijk veel zand binnenkrijgen. Ook kan zand meekomen met het hooi, vooral als dat op een zanderige ondergrond ligt. Ook kunnen paarden zand eten uit verveling of als natuurlijke reactie op een tekort aan mineralen. Veulens kunnen ook puur uit nieuwsgierigheid flinke happen zand opeten.

Ruwvoer

Om dit te voorkomen is het belangrijk om je paard ruim te voorzien van ruwvoer. Hiermee kom je tegemoet aan zijn natuurlijke behoefte. Paarden hebben een enorme voorgeprogrammeerde drang om zo’n 16 uur per dag met eten bezig te zijn. Ook al wordt met een snelle bixmaaltijd hun grove nutriëntenbehoefte vervuld, ze zullen alsnog blijven scharrelen naar sprietjes gras en hooi of uit verveling aarde en zand gaan eten.

Maar kauwbehoefte is echter niet de enige reden om ruwvoer te geven. De vezels uit ruwvoer hebben nog een toegevoegde waarde, namelijk het zuiveren van de darm. In hun weg door het spijsverteringskanaal nemen ze van alles mee wat daar niet hoort, waaronder zand.

Vrije beweging

Om reiniging van de darmen mogelijk te maken, zijn darmbewegingen van belang. Dat gebeurt als je paard in beweging is. Dit is een van de vele redenen waarom paarden veel behoefte hebben aan vrije beweging.

Multivitamine

Sommige paarden eten zand als reactie op tekorten aan voedingsstoffen zoals mineralen. In periodes waarin je paard wel wat extra’s kan gebruiken, bijvoorbeeld als je dier verhaart, op hoog niveau in de sport loopt of een lage weerstand heeft, is het geven van een multivitamine geen overbodige luxe.

Wat kun je nog meer doen?

Zorg bij het voeren van ruwvoer dat dit niet direct op het zand ligt. Werk bijvoorbeeld met een hooinet, slowfeeder of ruif. Let bij het ophangen goed op de juiste hoogte, de meest natuurlijke eethouding voor een paard is eten vanaf de grond. Als een hooinet echter leeg is en op de grond hangt, kan dat gevaarlijk zijn omdat je paard met zijn been in het net kan blijven steken met alle paniek en risico’s van dien.

Zandtest

Je kunt zelf een test doen om te zien of er zand in de mest van je paard zit. Deze test is niet helemaal waterdicht en je zult hem regelmatig moeten herhalen om de informatie goed te kunnen interpreteren. Een beetje zand in de darmen is namelijk normaal en geen reden tot paniek zolang de darmen dit ook kunnen afvoeren. Het wordt pas een probleem als het te veel is en verstoppingen gaat veroorzaken of het darmslijmvlies irriteert door schuren.

• Neem een doorzichtig zakje of een doorzichtige wegwerphandschoen.
• Verzamel een paar mestballen in het zakje.
• Vul aan met voldoende water.
• Knijp om het goed te mengen.
• Hang op. Als je een zakje gebruikt, hang het dan aan een van de bovenste punten.
• Eventueel zand verzamelt zich in de diagonale punt of in de ‘vingertoppen’.

Je weet nu of er zand in de mest zit. Zoals gezegd is het een tweede of dit ook daadwerkelijk een probleem is, dit verschilt per paard. Als je de test af en toe vóór en na een psylliumkuur doet, weet je op een gegeven moment wat voor jouw paard normaal is.

Als je paard tot de risicogroepen behoort doordat hij veel zand binnenkrijgt door de manier van voeren, probeer dit dan te veranderen. Tot die tijd kun je een regelmatig een psylliumkuur geven.

Psylliumkuur

Een psylliumkuur is een zandverwijderkuur met behulp van psylliumvezels. Dit zijn zeer zachte vezels die een grote hoeveelheid water aan zich kunnen binden. Er komen slijmstoffen uit de vezels vrij zodra ze in aanraking komen met water. Als de vezels in het spijsverteringskanaal komen, vormen ze een plakkerige massa vol met slijmstoffen waarbij allerlei afvalstoffen (waaronder zand) met de ontlasting worden afgevoerd en de slijmvliezen worden verzorgd.

Uit recent onderzoek blijkt dat psyllium gecombineerd met plantaardige vetzuren zoals lijnzaadolie of een mengsel van essentiële vetzuren het beste resultaat geeft.

Als kuurtje om zand te verwijderen geef je dit minimaal een week. Voor paarden die gevoelig zijn voor zandkoliek moet dit regelmatig (eens per 2 maanden) herhaald worden.

Voeren van psyllium

Je merkt het bindende vermogen van de psylliumvezels direct als je het klaarmaakt en het vervolgens te lang laat staan. Het wordt dan namelijk een dikke pap.

Het voeren van psyllium gaat het beste door een slobber te maken van speciale brok, grasbrok of luzerne en dit even te laten staan. Als het tijd is om te voeren, doe je de psyllium erin met nog een extra hoeveelheid water en geef je dit direct, laat het niet staan. Als je paard het niet lust, kan het ook over gewoon het voer. Meng de psyllium dan met water en biedt het direct aan.

Kwaliteit van psylliumvezels

Je denkt misschien dat psylliumvezels altijd gewoon psylliumvezels zijn, maar die vlieger gaat niet helemaal op. In sommige producten worden ook de zaden van de psylliumplant gebruikt, maar die hebben veel minder bindende eigenschappen dan de vezels. Als je kijkt naar het product zie je al verschil. De meest zuivere vorm is heel licht van kleur en wordt hierom ook wel ‘blond’ psyllium genoemd. Als je hier meer over wilt weten kun je dit artikel Verschil tussen psylliumzaadjes en psylliumvezels lezen.

Tot slot wordt psyllium niet in Nederland gekweekt en komt het vaak uit verre landen waar over het algemeen minder strenge regelgeving is over het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Daarom is het extra belangrijk om een betrouwbare leverancier te vinden. Psyllium van De Groene Os komt van een uitstekende leverancier en is van zo’n zuivere kwaliteit dat het ook door mensen gebruikt kan worden.

Heb je vragen over dit artikel? Neem dan contact op met De Groene Os. Zij hebben een team van natuurgeneeskundig therapeuten klaarstaan voor advies.

Dit artikel is geschreven door Melody Eveleens van De Groene Os