A. Motivatie bij de mens

Heb je wat aanleg en gaat het je allemaal vrij gemakkelijk af, dan voel je jezelf al snel verbeteren en haal je daaruit je motivatie.
Heb je die aanleg niet en kost het je veel moeite dan zal het zo gemakkelijk niet gaan. Dan zul je heel wat meer doorzettingsvermogen aan de dag moeten leggen om hetzelfde resultaat te verkrijgen. Maar een mens kan zichzelf aanmoedigen, oppeppen, motiveren, de omstandigheden optimaliseren. Een paard niet. Althans niet op die manier.

Wanneer je als mens gaat sporten, zul je die sport uitkiezen die het best bij jou past en waar je het meeste plezier in hebt. Een paard krijgt die kans niet.

Bij een sport ontmoet je mensen met dezelfde interesse. Dat stimuleert. Het bezorgt je leuke contacten met die personen. Ook die manier van stimulans kent een paard niet.

Ieder mens heeft een stukje waardering, erkenning nodig. Het is een natuurlijke eigenschap van de mens om zich te willen ontwikkelen. En wanneer je je ergens voor inzet en daardoor iets presteert, hoe weinig ook, dan kun je daar trots op zijn. Je zult er voldoening van hebben. Die voldoening is je beloning. Diezelfde voldoening zet je er dan ook weer toe aan om verder te gaan en zo is de cirkel rond. Met een goede trainer of begeleider, die je op een gedreven en kundige manier de techniek aanleert in combinatie met wat zelfdiscipline ontwikkel je jezelf en zul je tenslotte altijd tot een prestatie komen, al is die nog zo klein. Natuurlijke drang naar erkenning is een paard onbekend.

“Motivatie moet van binnenuit komen, die kun je iemand anders niet opleggen. Je kunt die motivatie wel stimuleren door externe factoren. Muziek bijvoorbeeld.”

Toen ik kortgeleden op een trainingsdag voor ruiters was, kwam dat ook nog eens heel duidelijk naar voren: De deelnemers stonden een beetje schutterig en gespannen te kijken: wat zal deze dag gaan brengen? Wat moet ik doen? Kan ik dat wel?
De leider van de dag, een bekende turntrainer, Tjalling van den Berg, verzorgde de warming-up. En wat hij deed was niets anders dan een lekker stukje muziek opzetten: ‘Walk on and don’t look back’ van Mick Jagger en Peter Tosh. Goed hard. De deelnemers moesten zich ontspannen op de muziek bewegen. Je zag de mensen opleven, zich ontspannen. Je zag dat aan de manier waarop de mensen zich bewogen. Hun lichaam werd zienderogen losser. Het lopen werd ritmischer, gymnastischer omdat ze naast de ontspanning hun lichaam ook meer aanspanden. Vanuit hun ontspanning en aanspanning werd hun sprongkracht hoger. Als ze paard waren geweest en ze hadden moeten springen, hadden ze hoger en beter kunnen springen. Als ze een dressuurproef hadden moeten rijden, dan hadden ze dat met veel meer schwung gedaan, alleen omdat er ontspanning en losheid was. De motivatie kwam op dat moment voornamelijk uit de muziek die inspirerend werkte op al die mensen die daar wat aarzelend en gereserveerd binnen waren gekomen. Zo simpel kan het dus zijn…

B. Motivatie bij het paard

Het is gebleken dat ook een paard gestimuleerd kan worden door muziek. Dat heeft mede geleid tot de officiële status van de kür op muziek. Maar hoe kunnen we onze paarden nog meer motiveren en stimuleren om te doen wat wij van hem verwachten? Hoe zorgen we ervoor dat ze gemotiveerd blijven?

Een paard ziet van nature geen enkele aanleiding om te presteren en zeker niet om zich daarvoor moe te maken. Waarom zou hij? Hij stond toch net nog rustig op zijn gemak van zijn hooi te eten? Dat was hem goed genoeg. De enige redenen voor een paard om zich lichamelijk druk te maken in de natuur zijn: zoeken naar voedsel, strijden om zijn plek in de kudde, vluchten en spelen (zich ontwikkelen). In de paardensport zal de ruiter voor de motivatie en het plezier bij het paard moeten zorgen. Daarvoor dient hij zich te verdiepen in de psyche van het paard. Bovendien moet hij zorgen voor een goede trainingsopbouw en voor trainingsomstandigheden die aangepast zijn aan het vermogen en de leeftijd van het paard, zodat het niet beledigd of overvraagd wordt. Daarvoor is enig inzicht in deze materie onontbeerlijk.

“Juist omdat een paard van nature die motivatie voor de sport niet heeft zoals wij mensen dat hebben, is het belangrijk dat de trainingsopbouw fysiek en psychisch goed doordacht wordt. Daarvoor heeft een paardengebruiker inzicht in deze materie nodig.”

Voor een paard is het van groot belang dat hij het werk leuk leert vinden. Hij kan zichzelf niet oppeppen met leuke verhalen en toekomstbeelden in de trant van: “Als je nu heel goed je best doet, win je misschien vandaag wel een prijsje!” of: “Misschien krijg je wel een winstpunt!” Nee, een paard moet het werk zelf leuk leren vinden. Dat kun je bereiken op verschillende manieren:

Afwisseling
Afwisseling in het werk is daarbij heel belangrijk.
Het spreekt vanzelf dat het niet goed is voor de motivatie van een paard (maar ook niet voor die van de ruiter) om elke dag hetzelfde te oefenen. Beter is het paard weg te zetten als iets niet lukt en het een volgende keer weer te proberen. Dat hoeft echt niet persé direct de dag erna. Misschien is het zelfs beter om er een tijdje niet aan te komen en een lekkere buitenrit te maken, of eens iets heel anders te proberen. Tien tegen één dat het probleem zich op een andere manier ook wel kan oplossen.

Afwisseling door
• Bijvoorbeeld eens te longeren zonder longe
• Cavaletti en balkjes bij het longeren te gebruiken.
• Je paard voor de slee te zetten of zelf de bak te laten slepen met de bodemvlakker. Het mes snijdt dan aan drie kanten: de bak is gedaan, het paard heeft zijn training gehad en je hebt een leuke afwisseling in de training ingelast.
• Je paard eens in de trailer te zetten en ergens anders te gaan rijden: in het bos of langs het strand bijvoorbeeld.
• Minstens één keer per week een buitenrit te maken.
• Als dressuurruiter ook eens een sprongetje te maken.
• Als springruiter eens géén sprongetje te maken.

Nooit overvragen
Als een ruiter zijn paard voortdurend overvraagt omdat hij gewoon niet weet hoe een goede training in elkaar zit, zal dat zeker ook demotiverend werken. Dit is een van de belangrijkste redenen om je als ruiter te verdiepen in trainingsopbouw.

Beledigen
Als een paard zich beledigd voelt kan dat voor hem ook demotiverend werken. Straf een paard dus nooit af als je niet precies weet waarom het niet doet wat je wilt. Het is tenslotte ook niet gemakkelijk voor hem om zijn ruiter te begrijpen zonder woorden. Misschien heeft het ergens pijn, ligt het zadel niet goed, past het bit niet goed of begrijpt het gewoon niet wat de bedoeling is. Daar moet je als ruiter respect voor hebben. Ga er vanuit dat je paard een edel dier is, dat alles voor je wil doen, als er maar wederzijds begrip en respect is.

Belonen
Toon je paard dat je vindt dat het goed werk levert. Ondanks dat het je misschien niet altijd begrijpt, doet het toch zijn best. Praat met hem, klop hem op de hals of geef hem een klontje.
Hij moet het prettig vinden als hij zijn baas de stal in ziet komen.

Kür op muziek
Ik weet zeker dat het lopen van een dressuurproef op muziek ook voor veel paarden motiverend werkt.
De paarden kunnen het niet vertellen, maar het is gewoon te zien aan de manier waarop ze met veel meer afdruk en uitdrukking hun proef lopen. Het kan geen verbeelding zijn, dat zijn veel ruiters met mij eens.