Prematuur
Een veulen dat de vroeg geboren is (na minder dan 320 dagen dracht) wordt een prematuur veulen genoemd. Het is nog niet volledig ontwikkeld: weinig spiermassa, slappe pezen en gewrichten, laag geboortegewicht en veelal onderontwikkelde longen en maagdarmkanaal. Het kan zijn temperatuur moeilijk regelen en koelt daardoor snel af. Ook de vacht is nog kort en zijdeachtig en staart en manen zijn korter dan normaal. Herkenbaar zijn de ‘floppy ears’ (slappe oortjes) en de vaak felrode tong en slijmvliezen. De zuigreflex van het veulen is verzwakt of zelfs helemaal afwezig.
Dysmatuur
Komt het veulen na meer dan 320 dagen toch onderontwikkeld ter wereld dan wordt het dysmatuur genoemd. Oorzaak is veelal ziekte van de merrie tijdens de dracht door bijv. een ontsteking van de placenta (nageboorte) of een slechte voedingsconditie van de merrie. Symptomen van een dysmatuur veulen zijn vergelijkbaar met een prematuur veulen.
Standsafwijkingen
Vaak staat een pasgeboren veulen eerst nog wat wankel op de beentjes. Gelukkig verbetert dit vaak al binnen een paar dagen. Toch kunnen er ook grotere afwijkingen zijn in de stand van een of meer benen. Een gangbare veelvoorkomende afwijking is bijvoorbeeld een bokvoet (een te steile hoef door relatief korte buigpezen).
Asphyxie syndroom (‘dummy’ veulen)
Als het veulen zuurstoftekort krijgt tijdens en/of vlak na de geboorte, bijv. door een problematische bevalling, kan het asphyxie syndroom ontstaan. Het veulen lijkt in eerste instantie normaal, maar krijgt doorgaans een terugval binnen 48-72 uur en kan symptomen vertonen als: slaperigheid, algehele zwakte, moeite met staan, slechte coördinatie, afwezigheid van zuigreflex, desinteresse in de moeder, blaffende geluiden en/of epileptische aanvallen.
Isoerythrolyse Neonatalis (rhesus of bloedziekte)
Hierbij krijgt het veulen via de biest antistoffen tegen zijn eigen rode bloedlichamen binnen, veroorzaakt doordat merrie en veulen beide een andere bloedgroep hebben. De antistoffen breken de rode bloedlichamen van het veulen af, waardoor er steeds minder zuurstof bij alle cellen komt. Het veulen verzwakt snel, is suf en sloom door bloedarmoede, drinkt slecht en heeft een snelle ademhaling en pols. Slijmvliezen (ogen/mond) kleuren geel en urine kan rood/bruin zijn.
Sepsis (bacteriële bloedvergiftiging)
Dit is de belangrijkste oorzaak van sterfte onder jonge veulens tot enkele weken oud. Symptomen bij sepsis zijn: diarree, ziek, zwak, veel liggen en mogelijk ook ontstekingen in de gewrichten. Een pasgeboren veulen is zeer kwetsbaar voor alle bacteriën en virussen en haalt belangrijke antistoffen hiertegen uit de biest (eerste melk). In de eerste 12-24 uur kunnen deze antistoffen nog de darmwand passeren, daarna niet meer. Het is daarom ook zo belangrijk dat een pasgeboren veulen binnen een paar uur gaat drinken en ook voldoende biest binnen krijgt.
Twijfel je over de gezondheid van je veulen? Raadpleeg dan direct je dierenarts!
Het veulen kan in levensgevaar zijn en hoe eerder de behandeling gestart kan worden, hoe groter de overlevingskans is. Bij veel van deze aandoeningen en afwijkingen is het noodzakelijk om het veulen onder kliniekomstandigheden te behandelen.