Weerstand
Wist je dat zo’n 80% van de weerstand in de darmen wordt bepaald? Dat zit ‘m voor een groot deel in het microbioom: miljarden organismen zoals bacteriën, protozoa en zelfs virussen en wormen die in de darmen bewonen. In een gezonde darm zijn de bewoners in evenwicht: er zijn zoveel gunstige bacteriën, dat eventuele ziekteverwekkers geen kans krijgen zich in grote getalen te vermenigvuldigen.
Die gunstige bacteriën hebben alleen al met hun aanwezigheid en de stofwisselingsproducten die ze afgeven, ook al een nuttig effect: deze verzorgen de darmwand, waardoor die mooi intact blijft en door kan gaan met voedingsstoffen doorlaten en andere stoffen buiten de bloedbaan te houden.
Relatie met de huid en luchtwegen
De huid en slijmvliezen, oftewel de binnen- en buitenbekleding van mond tot kont, kun je zien als één groot ademend en stofwisselend orgaan. De slijmvliezen van de darmen, genitaliën, urinewegen, luchtwegen, huid en gewrichtsvloeistof bevatten allemaal immuunstructuren en zijn samen onderdeel van één groot slijmvliesimmuunsysteem. Deze met elkaar in contact staande slijmvliezen met hun immuunstructuren worden samen ook wel het ‘slijmvliesgeassocieerde immuunsysteem’ of het ‘Common Mucosal Immune System (CMIS)’ genoemd.
Wanneer het immuunsysteem in een van de slijmvliesorganen wordt geactiveerd – bijvoorbeeld als er een virus uit de lucht in het neusslijmvlies landt – dan worden de andere organen in het CMIS-netwerk daarover ‘geïnformeerd’ door dendrietcellen. Vervolgens worden er antilichamen tegen dit virus gevormd in álle slijmvliesstructuren van het CMIS.
Zo kunnen problemen in de darmen dus onder andere zichtbaar worden door een immuunreactie in de huid of luchtwegen. Zo kan een verstoorde darmflora (bijvoorbeeld door voedselintolerantie of overmatig medicijngebruik,
Gewicht
Veel paarden zijn te zwaar: ze hebben overgewicht. Overgewicht kan het risico op gezondheidsproblemen vergroten: denk bijvoorbeeld aan insulineresistentie of zomereczeem.
Overgewicht is een complex probleem: er is vaak meer aan de hand dan teveel eten en te weinig beweging. Genetische factoren, hormonale status (gecastreerd of ongecastreerd) en leeftijd spelen een rol. Maar ook het microbioom in de darm: Recent onderzoek heeft aangetoond dat de samenstelling (diversiteit aan bacteriën en hun aantallen) afneemt als er sprake is van overgewicht.
Inmiddels is duidelijk dat het microbioom van mensen en dieren met overgewicht anders is dan die van hun slanke soortgenoten. Wat precies kip en ei is, moet nog meer duidelijk worden door meer onderzoek.
De voeding die een dier krijgt, heeft natuurlijk invloed op het microbioom. Als dieren moeten afvallen, wordt vaak ook het dieet aangepast. Honden krijgen een hoog-vezel-laag-vet-dieet en katten vaak een dieet laag in koolhydraten.
Ook bij bepaalde aandoeningen zie je veranderingen in het microbioom zoals bij diabetes en metabool syndroom.
Eigenlijk weten we nog maar heel weinig over het microbioom, laat staan dat we weten waar het allemaal invloed op heeft, maar de kennis is volop in ontwikkeling en wellicht leidt dit binnenkort tot een doorbraak.
Op z’n minst kunnen we hieruit leren dat afvallen moeilijker is dan gedacht en dat er bij overgewicht verder gekeken moet worden dan alleen beweging en voeding.
Bewegingsklachten
Werken aan de darmgezondheid als je paard stijf loopt, lijkt wat vergezocht, maar dat is het niet:
Bij veel bewegingsklachten spelen ontstekingen een grote rol. Daarmee bedoel ik niet een ontstoken wond, maar een ontstoken, geïrriteerd gewricht. Je kunt dan wel dezelfde eigenschappen waarnemen als bij een ontstoken wond, zoals roodheid, warmte, opgezette plek en pijnlijkheid.
In de acute fase van een blessure hebben deze eigenschappen een functie (het zorgt ervoor dat de aangedane plek minder gebruikt wordt, zodat het kan genezen). Als het langer duurt, heeft het juist een negatief effect op het herstel en kun je er beter iets aan doen.
Om de symptomen tegen te gaan, moeten de ontstekingen dus gereguleerd worden.
Voeding kan zowel ontstekingsbevorderend als ontstekingsverminderend werken. Voer dat veel bewerkingen heeft ondergaan, veel toevoegingsmiddelen heeft of niet past bij het dier of de diersoort, werkt ontstekingen in de hand. Natuurzuivere, zo veel mogelijk onbewerkte voeding die passend is, kunnen ontstekingen juist verminderen.
De darmen zijn bij ongelofelijk veel processen in het lichaam betrokken. Het darmmicrobioom heeft invloed op o.a. het gedrag, het immuunsysteem en het algeheel welbevinden. Bij mensen is er al een relatie aangetoond tussen een ongezond darmmilieu en osteoporose, artrose, fibromyalgie en reuma.
Als het microbioom niet in balans is, kunnen er daarnaast nog een ander type ontstekingen actief zijn. Dit zijn de zogenaamde laaggradige ontstekingen. Dit type ontstekingen maken dat het immuunsysteem continu actief en paraat is. Een soort interne stress die andere aandoeningen kan verergeren of mede veroorzaken.
Vanuit dit perspectief is het dus logisch om ook aandacht te besteden aan de darmgezondheid bij gezondheidsklachten die op het oog niets met de spijsvertering van doen hebben!
Gedrag en geluksstofjes
De darmen worden ook wel de tweede hersenen genoemd en dat is niet voor niets. Eén van de belangrijkste gelukshormonen, serotonine, wordt voor zo’n 90% aangemaakt in de darmen. Gezonde darmen leggen de basis voor een dier wat zich fijn voelt.
Andersom heeft teveel stress juist een negatief effect op de darmgezondheid. Dit kan zich heel direct uiten in diarree en heeft dus impact op het microbioom.
Mest
Als je tot zover in het blog bent gekomen, is het natuurlijk wel logisch dat de darmgezondheid ook een effect heeft op de mest van je paard. Als je paard regelmatig last heeft van mestwater, dunne mest of juist obstipatie of veel winden laat, is werken aan de basis, een goede darmgezondheid van levensbelang.
