• De kransslagaders (de slagaders, die het hart van bloed voorzien) worden wijder.
• Hart en longen worden sterker om meer vermogen te verkrijgen.
• Het hart wordt groter om meer vermogen te verkrijgen.
Wat gebeurt er in het vaatstelsel?
• Ook de andere bloedvaten gaan zich ontwikkelen.
• Door training ontwikkelt zich het zeer fijne netwerk van bloedvaten en kleine bloedvaatjes (capillairen) om aan de zuurstoftoevoer naar en kooldioxideafvoer van de spieren te kunnen voldoen.
Wat gebeurt er met het bloed?
• De bloeddruk daalt.
• Het aantal rode bloed lichaampjes dat zorgt voor het vervoer van zuurstof in het bloed wordt groter. Bij paarden bestaat het bloed uit 35 tot 45 procent rode bloedcellen. De milt van een paard heeft een grote reserve van rode bloedcellen. Bij inspanning of opwinding trekt de milt van een paard samen en de reserve rode bloedcellen voegen zich bij het bloed.
• In het bloed bevindt zich een enzym, dat ervoor zorgt dat de zuurstof uit het bloed in de spieren terecht komt. Door training neemt de hoeveelheid van het enzym toe. De snelheid van zuurstofafname uit het bloed neemt daardoor toe.
• Het aantal vetbestanddelen in het bloed daalt.
Wat gebeurt er in de spieren?
• De bespiering ontwikkelt zich. De spier past zich aan aan de hoeveelheid werk die het moet verrichten (hypertrofie). Het bouwt cellen bij, wordt groter, sterker en leniger en krijgt meer uithoudingsvermogen.
• De hoeveelheid vet in en rondom de spier neemt af door het calorieverbruik.
• Het lichaam krijgt een atletischer en harmonieuzer uiterlijk, het kan tegen een stootje.
Wat gebeurt er met het skelet?
• Pezen, banden, gewrichtskraakbeen worden groter en sterker.
• Door aanpassing van bot- en gewrichtsstructuur neemt de beweeglijkheid toe.
Wat gebeurt er met het uiterlijk?
• Het lichaam (paard en mens) wordt door trainen mooier, harmonieuzer, gezonder.
• Bij paarden zie je dat de vacht gaat glanzen.
• Een gezond, getraind lichaam heeft meer uitstraling.
Verschillen tussen de mens en het paard als atleet bij inspanning
Het bovenstaande gebeurt in zowel het menselijk lichaam als in het paardenlichaam. De fysieke mogelijkheden zijn echter in beide lichamen heel verschillend. Een paard kan bijvoorbeeld bij inspanning bijna twee keer zoveel zuurstof opnemen als een mens:
Meer over spieren
Een spier is een orgaan, opgebouwd uit spiervezels. Deze spiervezels hebben het vermogen om zich samen te trekken (contractie) . Daarvoor is energie nodig. Een spier kan zich alleen samentrekken en kan zich niet verlengen. Hij kan wel trekken, maar niet duwen. Door te ontspannen komt hij weer in de uitgangshouding.
Iedere spier bevat twee soorten vezels met elk een verschillende functie:
• Dynamisch werkzame vezels
• Statisch werkzame vezels
De dynamisch werkende vezel is een vezel die beweging teweeg brengt. De beweging wordt veroorzaakt door het samentrekken ervan. Elke spier in het lichaam heeft een andere spier tegenover zich, die een tegengestelde beweging kan maken. Als de ene spier zich korter maakt door samen te trekken, zal de tegenovergestelde spier zich ontspannen en passief langer worden. Het zijn dan ook de dynamisch werkzame spiervezels die een spier of spiergroep bij de beweging laten verkorten of verlengen en daardoor beweging tot stand brengen.
De statisch werkzame spiervezels zijn de vezels in de spier die een bepaalde spanning handhaven. Ze zijn werkzaam zonder korter of langer te worden. De houding blijft gehandhaafd. Zo is bijvoorbeeld het blijven staan of het zitten een statische werkzaamheid. Voor ieder die zich wel eens heeft afgevraagd hoe een paard staande kan slapen is dus de werking van de statische vezels een verklaring.
De aërobe en anaërobe energie
Aërobe energie is de energie die onder invloed van de zuurstof in het lichaam vrijkomt bij het omzetten van het opgenomen voedsel in kooldioxide en water. Aërobe energie komt alleen vrij als er zuurstof beschikbaar is. De bij hetzelfde proces gevormde kooldioxide is een gas. Het bloed transporteert dit gas vanuit de weefsels via de aderen naar de longen. Daar verlaat het gas het lichaam door uitademen. Het lichaam houdt de hoeveelheid kooldioxide in het bloed nauwkeurig bij. Wordt het kooldioxidegehalte te hoog, dan neemt de circulatie op een teken van de hersenen wat in snelheid toe. Het bloed gaat dan sneller stromen om het overschot aan kooldioxide sneller af te voeren.
Anaërobe energie is energie die zonder de hulp van zuurstof vrijkomt. In de spieren zit energie opgeslagen. Deze stof is vergelijkbaar met een accu. Door energie te geven loopt hij leeg. Na de arbeid laadt de accu zich weer op. Deze energie is vooral belangrijk als de aërobe energie begint op te raken door onvoldoende zuurstoftoevoer. Het is als het ware een reservebatterij met een kleine hoeveelheid extra energie. Echter deze vorm van energie heeft een bijproduct, melkzuur. Hoopt dit zich op in de spier dan ontstaat een vermoeid gevoel, in de volksmond ‘verzuring’ genoemd. Anaërobe energie kan dan ook maar enkele minuten worden geleverd, afhankelijk van de getraindheid van het lichaam. Daarna duurt het een paar uur voor de accu weer opgeladen is. Deze allerlaatste energiereserves worden vooral gebruikt bij korte, intensieve arbeid, bijvoorbeeld bij de 100 metersprint. Bij paarden is dat te vergelijken met het energieverbruik tijdens het nemen van een hinderniscombinatie in een menmarathon, tijdens de cross bij eventing en tijdens springparcoursen hoger dan 1.30 m.
Het woord ‘afzien’ komt uit de wielersport, maar is natuurlijk van toepassing op alle takken van sport. Als de voorraad glycogeen (spiersuiker) in de spieren opraakt gaan ze pijn doen en volgen het bewegingspatroon niet meer, ze raken ongecoördineerd. Dit komt vooral voor bij sporten waarbij het uithoudingsvermogen een belangrijke rol speelt. Je krijgt het gevoel tegen een muur aan te lopen, ‘stuk te zitten’. Het verschijnsel doet zich eerder voor bij warm weer dan bij koud weer, omdat het lichaam bij warm weer meer energie verbruikt.
In mijn sport heb ik altijd het afzien opgezocht. Ik vond het fijn, het deed me goed om te vechten tegen de elementen. Het gaf me een gevoel van macht, kracht en trots. Ik ging daar ver in. Ik vond het prachtig om te zien hoever ik met mijn lichaam kon gaan.
Maar hoe zit het met afzien bij een paard?
Als je het hebt over het welzijn van het paard zou ik dus eigenlijk beter naar het paardenlichaam moeten luisteren dan ik toen naar mijn eigen lichaam heb geluisterd. Ik ging toen eigenlijk te ver, mijn coördinatie werd minder. Mijn reserves raakten op. De training heeft op zo’n moment geen effect meer. Zo zou ik bij een paard meer kunnen verknoeien dan winnen.
Als ik van mijn paard zoveel zou vragen als ik van mijn eigen lichaam gevraagd heb toen ik die berg op reed en iemand van de dierenbescherming had me bezig gezien dan zouden ze mij er misschien op aangesproken hebben dat ik mijn paard overvroeg. Dit om aan te geven wat afzien precies betekent voor een sporter en hoe ver een mens soms kan gaan omdat hij dat van zichzelf eist. Een paard zal in de natuur alleen in noodgevallen zover gaan als ik toen ging. Bijvoorbeeld als het op de vlucht is. Maar mijn paard heeft geleerd om mij te gehoorzamen. Het moet dus eigenlijk doorgaan zolang ik het wil. Daarom is het van ongekend belang precies te weten hoe ver je met je paard moet gaan. Om altijd zo te luisteren naar je paard dat je precies voelt wanneer het aan zijn reserves bezig is. Dat geldt natuurlijk nog sterker voor eventing en endurance.
