De maag van het paard
De maag van een paard is erg klein. Dit komt omdat paarden van nature de hele dag door kleine hoeveelheden voedsel binnenkrijgen, ze hoeven dus geen grote porties te verwerken. Omdat de maag ingesteld is op ‘het hele dag door eten’, produceert hij 24 uur per dag maagzuur. Dit zuur helpt bij vertering van voedsel en zorgt voor afbraak van slechte bacteriën. Het slijmvlies waarmee de maag mee is ‘bekleed’, beschermt de maagwand tegen dit maagzuur. Het bovenste gedeelte van dit vlies is meer kwetsbaar dan het onderste gedeelte in de maag. Hierdoor komen er meer maagzweren voor aan de bovenkant van de maag.
Wat is een maagzweer?
Maagzweren zijn ontstekingen en wonden in de maag. Deze ontstaan wanneer maagzuur het slijmvlies en de maagwand beschadigt. Het voedsel en speeksel dat je paard aanmaakt, zorgen ervoor dat het maagzuur in balans is. In de natuur krijgt een paard de hele dag door voedsel binnen en is er daardoor ook genoeg speeksel te vinden in de maag. Veel paarden hebben helaas niet de 24 uur per dag toegang tot onbeperkt ruwvoer. Zij krijgen een paar keer per dag de beschikking over grote porties ruwvoer. Wanneer de paarden deze porties op hebben, blijft de maag het zuur aanmaken, maar komt er geen voedsel of speeksel meer binnen die dit neutraliseert. Hierdoor kan het maagzuur het slijmvlies in de maag aantasten en zelfs de maagwand beschadigen. Dit veroorzaakt de maagzweren in de maag. Een maagzweer herstelt moeilijk door de constante aanwezigheid van maagzuur. De ernst van een maagzweer kan erg variëren door het aantal beschadigingen in de maag en de grote en diepte van deze wonden.
Hoe kan een maagzweer ontstaan?
Er zijn meerdere oorzaken waardoor een maagzweer kan ontstaan. We zetten een aantal factoren die het risico vergroten op een rijtje.
Voedsel en de opname ervan
Voedsel speelt een belangrijke rol tijdens het neutraliseren van het maagzuur. Wanneer een paard niet de hele dag de beschikking heeft tot voedsel en wel maagzuur aanmaakt, kan dit een maagzweer veroorzaken. Want een lege maag kan zich niet beschermen tegen het maagzuur, water en ruwvoer moeten daarom altijd aanwezig zijn. Daarnaast kan krachtvoer ook een oorzaak zijn. Dit type voer zorgt voor meer maagzuur dan wanneer het paard alleen ruwvoer krijgt. Geef je krachtvoer op een lege maag, dan mist het paard ook de beschermende laag van ruwvoer, waardoor het zuur zich makkelijk door de maag verspreid.
Training
Maagzweren komen veel voor bij sportpaarden, zoals renpaarden. Dat komt omdat paarden die in training zijn, vaak een paar uren per dag geen eten krijgen. Voor de training krijgen zij geen eten vanwege de glucosedip, waarbij het energie level van het paard verlaagt na het voeren van bijv. krachtvoer. Ook tijdens de training hebben zij geen mogelijkheid tot consumeren. Daarnaast verhoogt de druk in de buik tijdens het trainen, hierdoor wordt maagzuur naar het bovenste kwetsbare gedeelte van het slijmvlies geduwd.
Stress
Veel paarden ervaren stress wanneer ze getransporteerd worden in de trailer, lang op stal staan, in een vreemde omgeving terecht komen of tijdens ziekte. Stress is een veelvoorkomende oorzaak van maagzweren. Dat komt omdat de bloedtoevoer naar de maag wordt verlaagt wanneer er stress aanwezig is. Hierdoor wordt de maagwand gevoeliger, omdat het niet de noodzakelijke bloedtoevoer krijgt. Deze gevoelige maagwand is dan kwetsbaarder voor het zuur.
Medicatie
Wanneer jouw paard ontstekingsremmende of pijnstillende medicijnen krijgt, moet je jouw paard goed in de gaten houden. Krijgt jouw paard een langere tijd of een hoge dosering medicatie, dan is er namelijk een verhoogt risico op het ontstaan van maagzweren.
Hoe kan je een maagzweer herkennen?
Het is erg lastig om een paard met een maagzweer te herkennen aan de buitenkant. Paarden die last hebben van een maagzweer, vertonen vaak weinig tot geen symptomen. Wanneer er wel symptomen herkenbaar zijn, dan zijn deze vaak erg algemeen. Hierdoor worden de symptomen meestal niet direct aan een maagzweer gekoppeld. Toch zijn er een aantal kenmerken die veel voorkomen bij paarden met een maagzweer, zoals:
- Vermindering van de eetlust, met gevolg vermagering;
- Doffe vacht;
- Produceren van veel speeksel;
- Koliek verschijnselen, zoals liggen, sloom worden en onrustig afwisselend gedrag;
- Afnemende prestaties;
- Gapen en tandenknarsen;
Maagzweren komen ook voor bij veulens. Let bij veulens, naast de bovenstaande symptomen, ook op diarree, onregelmatig drinken, veel liggen, meer plassen en op de rug gaan liggen.
Wanneer er meerdere symptomen herkenbaar zijn, is de maagzweer al enige tijd aanwezig en heeft hij al meer schade toegebracht. Wanneer je twijfelt over het feit dat je paard een maagzweer heeft, bel dan voor de zekerheid altijd de dierenarts. Hij kan met een endoscopie (slang met camera) de maag binnenin het paard bekijken en controleren op maagzweren.
Behandeling en voorkomen van maagzweren
Wanneer er wordt vastgesteld dat jouw paard een maagzweer heeft, gaat de behandeling direct van start om verdere beschadigingen te voorkomen. Het is hierbij belangrijk om de oorzaak van de maagzweer te achterhalen. Wanneer stress een factor kan zijn, is het belangrijk om deze weg te nemen. Daarnaast is aanpassing van de voeding erg belangrijk. Het beste is om op een meest natuurlijke wijze te voeren, veel kleine porties verdeeld over de dag. Luzerne kan daarnaast een goede aanvulling zijn op het rantsoen, omdat luzerne de zuurtegraad in de maag kan verlagen. Naast het aanpassen van voeding, kan de dierenarts je paard maagzuurremmers geven, zoals omeprazole. Ook kan hij het paard sucralfaat of een vergelijkbaar medicijn geven, dit medicijn zorgt voor een beschermend laagje, waardoor de maag sneller kan herstellen.
Voorkomen is altijd beter dan genezen, zo ook met maagzweren. Er zijn een aantal punten waar je rekening mee kan houden, wanneer je een maagzweer bij je paard wilt voorkomen. Het beste is om je paard kleine porties, verspreid over de hele dag, te geven. Een slowfeeder of hooinet kan ervoor zorgen dat je paard langer bezig is met het eten, dit is zeer handig wanneer er niemand overdag thuis is. Daarnaast kan je jouw paard beter niet teveel krachtvoer geven (maximaal 2kg per dag). Het is goed om je paard voor het voeren van krachtvoer te voorzien van ruwvoer. Dit stimuleert namelijk de aanmaak van speeksel en zorgt voor de beschermende laag ruwvoer in de maag. Ook is het belangrijk dat je paard altijd de mogelijkheid heeft om vers water te drinken, want niet kunnen drinken kan ook maagzweren veroorzaken. Zorg daarnaast voor zo min mogelijk stress voor jouw paard. Je kan bijvoorbeeld een hooinet in de trailer hangen, zo kan je paard blijven eten en omdat hij bezig is, zal hij minder snel stress ervaren.